Sokrates. Wykłady z filozofii antycznej
W książce Sokrates. Wykłady z filozofii antycznej autor poddaje analizie różne interpretacje Sokratesa, choćby autorstwa Kierkegaarda, Hegla i Nieztschego. Podejmuje m.in. tematy nauczania Sokratesa, jego korzeni i wychowania oraz pojęcia areté. Wszystkim tekstom tego tomu przyświeca myśl, którą Patočka formułuje we wstępie: „(…) nie chodzi nam o nic innego niż o ukazanie tego szczególnego problemu: Sokrates jako postać nieustannie nieuchwytna oraz Sokrates jako żądanie i ustawicznie odnawiające się wyzwanie. Sokrates, którego stale w niedoskonały sposób konstruujemy, wreszcie Sokrates, z którym lub przeciwko któremu się walczy, który pomimo wszystkich trudności wynikających z czysto obiektywnego pojęcia w jakiś sposób jest między nami.”
Zdaniem Patočki, Sokrates nie był twórcą humanizmu, nie był też żadnym moralistą, którego dialektyka prowadziła do poznania cnoty. Takiego Sokratesa Patočka nie znał. Rozważał on Sokratejskie myślenie z perspektywy metafizyki. Wracając do początków nie tylko metafizyki, lecz i całej filozofii, ulega on urokowi mitu źródeł, opowieści o ziemi obiecanej, której odkrycie rozwiąże wszystkie tajemnice i zagadki naszego bycia w świecie. Nie tylko utożsamiał Sokratesa z początkiem filozofii, lecz także – co ukazuje ostatni etap rozwoju myśli Czecha – z powstaniem dziejów Europy jako manifestacji sokratejskiej troski o duszę.
- dr hab. Dariusz Bęben
Jan Patočka (1907-1977) – czeski filozof, fenomenolog, uczeń E. Husserla i M. Heideggera. Sygnatariusz i rzecznik „Karty 77”. Wiodącym tematem zainteresowań Patočki był „świat naturalny”, jego struktura oraz miejsce człowieka w nim. W języku polskim wydano m.in.: Eseje heretyckie z filozofii dziejów.