Dzieła T.35 Wielka niewiadoma
Talenty, wielkie talenty, malują czy piszą nie jak potrafią, ale jak uważają, że należy pisać czy malować. Stąd brak tolerancji dla innych technik czy stylów. Józef na Gombrowicza mówi: ,,bezczelna łatwizna". No, nie dla mnie... Ale sądzę, że gdyby on chciał, i uważał za stosowne, mógłby pisać stylem gombrowiczowskim. A ja piszę, jak umiem. I może to się w jakiś sposób łączy z tym, że moja skala ulubionych typów literackich jest bardzo szeroka, w rzeczy samej, nie zakreślona żadną granicą. Mogę się łatwo przy czytaniu - również przy oglądaniu obrazów - przestawiać na różne style i sądzić dzieło wychodząc z założeń autorskich. Czyli, choć nie jestem krytykiem literackim, posiadam - jak mi się w każdym razie zdaje - zalety krytyka.
Barbara Toporska
Zauważyłem coś spod Pańskiego pióra i zacząłem czytać. Nie pamiętam już, aby mnie coś tak ,,chwyciło". Przeczytałem jednym tchem i prawie że z podnieceniem, po czym jeszcze raz niektóre ustępy powtórzyłem. Ależ tam wszystko gra! Istoty żywe i rzeczy martwe, przyroda i pogoda stwarzają taką atmosferę dramatycznego napięcia, jak gdyby to wszystko rozegrywało się na oczach czytelnika. I ten język, ten język!
Kazimierz Okulicz
Powieść jest o ludziach i interesuje w zależności od tego, czy jest dobrze, czy źle napisana, ale nie w zależności od tematu. Powieść może być o Neronie, i szewcu z XV wieku, i rybaku z Islandii, i sprawie Dreyfusa. Dlaczego nie może być o sprawie Miasojedowa, skoro elementy powieściowe, ludzkie, wydają mi się o wiele nawet ciekawsze? Ale poruszył Pan bardzo istotny i bardzo smutny dla narodu polskiego moment, napisał: kogo to ,,z Polaków" interesuje?... Istotnie, Polaków interesują tylko Polacy i sprawy polskie, ale nie człowiek i sprawy ludzkie. Bohaterem literatury rosyjskiej XIX wieku był przede wszystkim - człowiek. Bohaterem literatury polskiej jest przede wszystkim - Polak, Polska. Tak jak bohaterem literatury komunistycznej jest - komunista, Partia!... Polacy nie są wychowani humanistycznie, a politycznie. Dlatego może komunizm tak bardzo im odpowiada, byle był - polski... Jest to to samo nastawienie biegów, chodzi tylko
o małą zmianę kierunku, ale istota pozostaje ta sama.
Józef Mackiewicz