Książka która w sposób bardzo hojny udostępnia nam wiedzę na temat tego wszystkiego co stanowi o statusie doktrynalnym i prawnym tradycji katolickiej. Ponad 700 stron uporządkowanych informacji i interpretacji. Prawdziwe vademecum dla wszystkich zainteresowanych tradycyjną liturgią i ramami w których żyją instytuty i wspólnoty tradycyjne. Najlepszą ilustracją zawartości tej publikacji i jej wartości są opinie specjalistów jak i spis treści, który pokazuje ogrom wykonanej pracy i niezwykle szerokie spektrum zagadnień w niej poruszanych.
„Bardzo chciałbym, żeby [ta monografia] przyczyniła się do lepszego poznania liturgii, a w szczególności jej formy nadzwyczajnej. To poznanie z całą pewnością będzie służyć głębszemu życiu duchowemu, niezależnie od form liturgicznych. (…) Mam nadzieję, że praca ta będzie szczególnie doceniona przez biskupów i duszpasterzy, którzy znajdą w niej odpowiedź na ważne kwestie kanoniczne dotyczące starszej formy liturgii Kościoła rzymskiego”.
Ks. Andrzej Komorowski FSSP
Superior generalny Bractwa Kapłańskiego Świętego Piotra
„Przeprowadzona w sposób dostępny dla Autora naukowa analiza złożonych dzisiaj problemów, które wymagają subtelności kanonicznej, zarówno w interpretacji i w celebracji ministerialnej, może stanowić oczekiwaną pomoc w ukazaniu autentycznego bogactwa dawnej formy rytu rzymskiego, ciągle żywej w wymiarze wiary i Bożego oddziaływania we wspólnocie Kościoła Bożego”.
Ks. prof. dr hab. Wiesław Wenz
Recenzent rozprawy doktorskiej
„Mając na uwadze wciąż niemalejące zainteresowanie wiernych Kościoła rzymskokatolickiego liturgią sprzed Soboru Watykańskiego II, z należytym uznaniem należy przyjąć opracowanie poddane niniejszej recenzji, które w sposób bardzo dogłębny i wnikliwy ukazuje wieloaspektowość nadzwyczajnej formy rytu rzymskiego. Należy podkreślić trafność ujęcia poruszonego tematu”.
Ks. prof. US dr hab. Kazimierz Dullak
Recenzent rozprawy doktorskiej
Ks. dr Dawid Pietras urodził się 6 czerwca 1983 r. w Zielonej Górze. Jest kapłanem Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, a od września 2021 r. członkiem Bractwa Kapłańskiego Świętego Piotra. Ukończył Diecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne w Paradyżu w 2008 r. W 2017 r. uzyskał tytuł licencjata kościelnego, a w 2021 r. tytuł doktora prawa kanonicznego na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Obecnie pełni także funkcję sędziego kościelnego w Sądzie Diecezjalnym w Gorzowie Wlkp. Jest też opiekunem środowiska wiernych przywiązanych do liturgii w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego w Gorzowie Wlkp. Jest autorem artykułów popularnonaukowych, kazań i katechez, które umieszcza na swojej autorskiej stronie www.pietrasdawid.pl.
Przedmowa: Ks. Andrzej Komorowski FSSP
SPIS TREŚCI
przedmowa
wprowadzenie
wstęp
I. pojęcie i podstawowe regulacje nadzwyczajnej
formy rytu rzymskiego
Wprowadzenie
1. Wyjaśnienie pojęć
1.1. Pojęcie liturgii i obrzędu
1.2. Pojęcie obrządku i rytu
1.3. Pojęcie prawa liturgicznego
1.3.1. Prawo liturgiczne a Kodeks Prawa Kanonicznego z 1917 r.
1.3.2. Prawo liturgiczne a Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 r
2. Ryty obrządku łacińskiego
2.1. Ryt rzymski (rzymska tradycja liturgiczna)
2.1.1. Historyczny rozwój
2.1.2. Liturgia Kurii Rzymskiej (liturgia papieska)
2.1.3. Ryty diecezjalne
2.1.3.1. Ryt lyoński
2.1.3.2. Ryt bragański
2.1.4. Ryty zakonne
2.1.4.1. Ryt dominikański
2.1.4.2. Ryt karmelitański
2.1.4.3. Ryt kartuski
2.1.4.4. Ryt cysterski
2.1.4.5. Ryt premonstrateński
2.1.4.6. Ryt franciszkański
2.2. Ryty nierzymskie
2.2.1. Ryt starohiszpański
2.2.2. Ryt ambrozjański
3. Pryncypia odnowy liturgii według ojców II Soboru Watykańskiego
4. Status liturgii z 1962 r. jako nadzwyczajnej formy rytu rzymskiego
4.1. Motu proprio Summorum Pontificum i list Con grande fiducia z 2007 r
4.1.1. Wytyczne biskupów
4.2. Instrukcja Universae Ecclesiae z 2011 r.
4.3. Dwie formy rytu rzymskiego
4.4. Liturgie Kościoła łacińskiego we wcześniejszej formie
4.4.1. Ryty zakonne rzymskiej tradycji
4.4.2. Ryty lokalne rzymskiej tradycji i ryty nierzymskie
4.5. Dyscyplina kanoniczna i liturgiczna nadzwyczajnej
formy rytu
4.6. Uprawnienia i zadania biskupów diecezjalnych
5. Papieska Komisja Ecclesia Dei
5.1. Erygowanie Komisji w 1988 r. i pierwsze kompetencje
5.2. Działalność Komisji w latach 2007-2019
5.2.1. Włączenie w struktury Kongregacji Nauki Wiary w 2009 r
5.2.2. Kompetencje i zadania
5.2.3. Rekursy hierarchiczne do Komisji
5.2.4. Rekursy sądowo-administracyjne do Najwyższego
Trybunału Sygnatury Apostolskiej
5.3. Zniesienie Komisji w 2019 r.
Podsumowanie
II. regulacje prawne celebracji obrzędów mszy
świętej nadzwyczajnej formy rytu rzymskiego
Wprowadzenie
1. Reforma liturgii mszy św. po II Soborze Watykańskim
1.1. Mszał Rzymski
1.1.1. Reforma Missale Romanum
1.1.2. Kwestia zakazu Mszału Rzymskiego z 1962 r
1.2. Wprowadzenie liturgii słowa
1.3. Reforma Calendarium Romanum
1.4. Reforma muzyki sakralnej
1.5. Zmiany w sztuce kościelnej
2. Obrzędy mszy św. z 1962 r
2.1. Ogólna charakterystyka obrzędów mszy świętej
2.2. Msza ze śpiewem (missa in cantu) i czytana (missa lecta)
2.3. Charakterystyka Mszału Jana XXIII z 1962 r.
3. Zezwolenia i indulty na celebrację mszy św. z 1962 r.
udzielane do 2007 r.
3.1. Pierwsze zezwolenia i indulty
3.1.1. Zezwolenie dla kapłanów starszych i chorych z 1969 r.
3.1.2. Indult dla Anglii i Walii z 1971 r.
3.1.3. Inne indulty
3.2. List Quattuor abhinc annos z 1984 r.
3.2.1. Okoliczności wprowadzenia indultu
3.2.2. Zasady stosowania
3.3. Motu proprio Ecclesia Dei adflicta z 1988 r
3.3.1. Okoliczności wydania dokumentu
3.3.2. Zadania biskupów i Papieskiej Komisji Ecclesia Dei
3.3.3. Wytyczne Stolicy Apostolskiej
4. Motu proprio Summorum Pontificum z 2007 r
4.1. Zasady sprawowania mszy świętej
4.1.1. Kapłan zdatny do odprawiania (sacerdos idoneus)
4.1.1.1. Kwalifikacje
4.1.1.2. Przeszkody
4.1.2. Msze sine populo
4.1.3. Msze sine populo z udziałem wiernych
4.1.4. Parafie ze stabilnymi grupami wiernych
(coetus fidelium)
4.1.4.1. Stabilna grupa wiernych
4.1.4.2. Obowiązek przyjęcia prośby przez proboszcza
4.1.4.3. Troska o zgodę i jedność Kościoła
4.1.4.4. Miejsce sprawowania mszy świętej
4.1.5. Frekwencja celebracji
4.1.6. Specjalne okoliczności i okazje
4.1.7. Obowiązki rektorów kościołów
4.1.8. Msze św. w instytutach i stowarzyszeniach życia apostolskiego
4.2. Obrzędy mszy św. (wybrane zagadnienia)
4.2.1. Miejsce i czas sprawowania mszy świętej
4.2.2. Kalendarz liturgiczny i przenoszenie świąt
4.2.3. Czytania
4.2.3.1. Użycie języka nowożytnego i posługa lektora
4.2.3.2. Księgi liturgiczne
4.2.4. Post eucharystyczny i komunia wiernych
4.2.5. Śpiew i muzyka sakralna
4.2.5.1. Chorał gregoriański i ważniejsze zasady
4.2.5.2. Język nowożytny w śpiewie
4.2.6. Koncelebracja sakramentalna
4.2.7. Nowe prefacje
4.2.8. Uczestnictwo wiernych świeckich – inne kwestie
4.2.9. Modlitewniki i mszaliki dla wiernych
Podsumowanie
III. normy celebracji obrzędów triduum
paschalnego, sakramentów i sakramentaliów
nadzwyczajnej formy rytu rzymskiego
Wprowadzenie
1. Triduum Paschalne
1.1. Reforma obrzędów
1.2. Celebracja w nadzwyczajnej formie rytu
2. Rytuał Rzymski
2.1. Reforma Rituale Romanum
2.1.1. Collectio Rituum
2.1.2. Reforma obrzędów sakramentów i sakramentaliów
2.1.2.1. Chrzest
2.1.2.2. Małżeństwo
2.1.2.3. Pokuta
2.1.2.4. Namaszczenie chorych (ostatnie namaszczenie)
2.1.2.5. Inne sakramenty i sakramentalia
2.2. Stosowanie Rituale Romanum z 1962 r
2.2.1. Sprawowanie sakramentów
2.2.1.1. Ogólne zasady
2.2.1.2. Chrzest
2.2.1.3. Małżeństwo
2.2.1.4. Pokuta
2.2.1.5. Namaszczenie chorych (ostatnie namaszczenie)
2.2.2. Sprawowanie innych sakramentów i sakramentaliów
3. Pontyfikał Rzymsk
3.1. Reforma Pontificale Romanum
3.1.1. Zniesienie tonsury, subdiakonatu i reforma święceń
niższych
3.1.2. Reforma obrzędów bierzmowania
3.2. Stosowanie Pontificale Romanum z 1962 r
3.2.1. Ogólne zasady
3.2.2. Święcenia i ich wykonywanie
3.2.2.1. Udzielanie święceń i inkardynacja
3.2.2.2. Posługa diakona i subdiakona
3.2.3. Bierzmowanie
4. Ceremoniał Biskupów
4.1. Reforma Caeremoniale Episcoporum
4.2. Używanie Caeremoniale Episcoporum z 1962 r
5. Brewiarz Rzymski
5.1. Reforma Breviarium Romanum
5.2. Używanie Breviarium Romanum z 1962 r.
6. Inne księgi
6.1. Martyrologium Romanum
6.2. Enchiridion Indulgentiarum
6.2.1. Reforma księgi
6.2.2. Korzystanie z wcześniejszych wydań
Podsumowanie
IV. Status prawny wspólnot w jedności ze stolicą
apostolską związanych z nadzwyczajną formą
rytu rzymskiego
Wprowadzenie
1. Administratura Apostolska Personalna Świętego Jana
Marii Vianneya w Campos w Brazylii (AAP-SJMV)
1.1. Powstanie
1.1.1. Geneza
1.1.2. Erygowanie i natura wspólnoty
1.2. Zarząd
1.2.1. Administrator apostolski
1.2.2. Rada zarządzania, trybunał sądowy i inne organy wieloosobowe
1.3. Członkowie
1.3.1. Duchowni, inkardynacja i seminarium duchowne
1.3.2. Wierni świeccy
1.3.3. Instytuty, stowarzyszenia życia apostolskiego i stowarzyszenia
1.4. Struktura terytorialna
1.4.1. Stolica i główny kościół
1.4.2. Parafie personalne i proboszczowie
1.5. Sprawowanie liturgii
2. Stowarzyszenia życia apostolskiego
2.1. Charakterystyka wybranych stowarzyszeń życia apostolskiego
2.1.1. Bractwo Kapłańskie Świętego Piotra (FSSP)
2.1.1.1. Powstanie
2.1.1.2. Natura, cele i członkowie
2.1.1.3. Zarząd i struktura
2.1.1.4. Sprawowanie liturgii
2.1.1.5. Działalność
2.1.2. Instytut Dobrego Pasterza (IBP)
2.1.2.1. Powstanie
2.1.2.2. Natura, cele i członkowie
2.1.2.3. Zarząd i struktura
2.1.2.4. Sprawowanie liturgii
2.1.2.5. Działalność
2.2. Inne stowarzyszenia życia apostolskiego
3. Instytuty życia konsekrowanego
3.1. Instytuty na prawie papieskim
3.1.1. Wspólnoty benedyktyńskie
3.1.2. Inne wspólnoty
3.2. Instytuty na prawie diecezjalnym
4. Stowarzyszenia wiernych
4.1. Stowarzyszenia kleryckie i o charakterze zakonnym
4.2. Stowarzyszenia świeckie
5. Parafie personalne, kościoły rektoralne i duszpasterstwa
5.1. Parafie i quasi-parafie personalne
5.1.1. Podstawa prawna
5.1.2. Ogólna charakterystyka
5.2. Wspólnoty przy kościołach lub kaplicach rektoralnych
5.3. Duszpasterstwa
5.3.1. Podstawa prawna
5.3.2. Charakterystyka duszpasterstw erygowanych w Polsce
Podsumowanie
V. status prawny wspólnot bez jedności ze Stolicą
Apostolską związanych z wcześniejszymi formami
liturgii
Wprowadzenie
1. Bractwo Kapłańskie Świętego Piusa X (FSSPX)
1.1. Rys historyczno-kanoniczny (1970-2009)
1.1.1. Erygowanie Bractwa w 1970 r
1.1.2. Zawieszenie Bractwa w 1975 r
1.1.3. Suspensa ab ordinum collatione abpa Lefebvre’a
i suspensa nowo wyświęconych w 1976 r
1.1.4. Suspensa a divinis abpa Lefebvre’a w 1976 r.
1.1.5. Ekskomunika latae sententiae i schizma w 1988 r
1.1.5.1. Deklaracja ekskomuniki i schizmy
1.1.5.2. Stanowisko FSSPX wobec deklaracji ekskomuniki i schizmy
1.1.6. Zdjęcie ekskomuniki z biskupów Bractwa w 2009 r
1.2. Aktualna pozycja prawna
1.2.1. Dialog ze Stolicą Apostolską
1.2.2. Status kanoniczny
1.2.2.1. Wspólnota FSSPX
1.2.2.2. Duchowni
1.2.2.3. Wierni popierający FSSPX
1.2.3. Sakramenty
1.2.3.1. Eucharystia
1.2.3.2. Pokuta
1.2.3.3. Małżeństwo
1.2.3.4. Inne sakramenty
1.3. Struktura i działalność
1.4. Wspólnoty związane z FSSPX
2. Inne wspólnoty
2.1. Wspólnoty związane z bpem Richardem
Williamsonem
2.2. Wspólnoty sedewakantystyczne
2.2.1. Geneza
2.2.2. Założenia i podział sedewakantyzmu
2.2.2.1. Sedewakantyzm klasyczny
2.2.2.2. Sedewakantyzm formalno-materialny (sedeprywacjonizm)
2.2.2.3. Konklawizm
Podsumowanie
VI. nadzwyczajna forma rytu rzymskiego w ujęciu
liturgicznym (wybrane aspekty)
Wprowadzenie
1. Jedność liturgii – jedność w różnorodności
2. Nowy ruch liturgiczny i reforma reformy
3. Opcje hermeneutyki ciągłości i hermeneutyki zerwania
4. Wzajemne ubogacenie się dwóch form rytu rzymskiego
5. Udział wiernych w liturgii
6. Orientacja liturgiczna (kierunek sakralny)
7. Język łaciński
8. Cisza i niesłyszalność w liturgii
Podsumowanie
zakończenie
bibliografia
appendix
wykaz skrótów
spis treści
