Na marne

Lata siedemdziesiąte XIX wieku. Uniwersytet i... okoliczne knajpy w Kijowie- mieście, gdzie Polacy stanowią elitę społeczną i intelektualną, w którym żyją jak u siebie.

On - Józef Szwarc - syn kowala, przywódczy, bystry i pracowity student medycyny. Ona - Helena Potkańska- młodziutka wdowa, smutna i pełna boleści, jasnowłosa piękność. A także hrabianka Leokadia - wzbudzająca zainteresowanie, sympatyczna i miła dwudziestolatka.

 A pomiędzy nimi: cudza miłość i cudza śmierć, poświęcenie i interesowność, wzniosłość i małość, zobowiązanie i chęć ucieczki, wielkoduszność i zawiść, szlachetność i płochość, krzywda i gniew.

Sienkiewicz na tle bawiącego się i uczącego barwnego środowiska studentów dobitnie pokazuje do czego prowadzi niezdecydowanie oraz płytkość posiadanych zasad i wyznawanych wartości.