Na stracenie
Janusz Krasiński był jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy, mistrzem wielu gatunków literackich. Jego życie było świadectwem okrucieństw dwóch totalitarnych systemów XX wieku: nazizmu i komunizmu. Jako młody człowiek walczył w Szarych Szeregach, a podczas Powstania Warszawskiego trafił do Auschwitz, gdzie stracił matkę, która zginęła w komorze gazowej. Po miesiącu przeniesiony do obozu Flossenbürg-Hersbruck, a wiosną 1945 roku wzięty w „marsz śmierci” do Dachau.
Po zakończeniu wojny Krasiński osiedlił się w amerykańskiej strefie okupacyjnej, a po dwóch latach powrócił do Polski. W 1947 roku został aresztowany przez władze komunistyczne, oskarżony o szpiegostwo i skazany na 15 lat więzienia. Spędził 9 lat w różnych więzieniach (Mokotów, Rawicz, Wronki), a po amnestii w 1956 roku powrócił do literatury, debiutując wierszem Karuzela oraz opowiadaniem Potworek.
Krasiński jest autorem powieści takich jak Haracz szarego dnia (1959), Wózek (1966), Syn Wallenroda (1980), Na stracenie (1992), Twarzą do ściany (1996), Niemoc (1999), Przed agonią (2005) i Przełom (2015). Jego twórczość obejmuje także opowiadania, m.in. Jakie wielkie słońce (1962) oraz Skarga (1968), a także dziennik z podróży Bracia syjamscy z San Diego (2009) i reportaże, w tym zbiór Metafizyka uboju (2011).
Wielką część jego dorobku literackiego stanowią dramaty, z których dwie – Czapa, czyli śmierć na raty (1965) i Śniadanie u Desdemony (1971) – zdobyły międzynarodowe uznanie. Najważniejsze jego dramaty zostały zebrane w tomie Krzak gorejący (2013).
Krasiński był laureatem prestiżowych nagród literackich, w tym Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza za powieść Przed agonią (2006). W latach 2005-2008 pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Jego twórczość, silnie zakorzeniona w doświadczeniach historycznych, jest świadectwem nie tylko walki o wolność, ale także głębokiej refleksji nad ludzką kondycją w obliczu okrucieństwa i totalitaryzmu.
Powieść Na stracenie Janusza Krasińskiego to poruszający obraz życia w czasach stalinowskiego terroru, w którym dramatyczna akcja rozgrywa się zarówno w celi więzienia, jak i w przestrzeni „wolności”, gdzie – poza murami – panuje strach, a „ludzie jak dym znikają z ulicy”. W tej brutalnej rzeczywistości pojawiają się citroëny Urzędu Bezpieczeństwa, a życie człowieka staje się przedmiotem manipulacji i represji.
Główny bohater, Szymon Bolesta, dzięki retrospekcjom przenosi nas nie tylko do stalinowskiego więzienia, ale także do powojennej, podzielonej Niemiec, gdzie po wojnie, jako były więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, wraca do kraju, by wkrótce trafić w ręce komunistycznych oprawców. Choć Na stracenie nie jest książką autobiograficzną, stanowi literackie świadectwo przeżyć samego pisarza, który nie tylko odtwarza własne doświadczenia, ale także opowiada o losach innych ludzi, których spotkał na swojej drodze.
Powieść Krasińskiego to głęboka refleksja nad ludzką godnością i przetrwaniem w systemie, który dąży do zniszczenia każdej formy oporu.