Kalendarz tradycji 2019

Ścienny 'Kalendarz tradycji' na Rok Pański 2019 z tradycyjnym kalendarzem liturgicznym wg. Missale Romanum 1962. Przy każdym dniu oznaczono świętego patrona, tydzień w roku, kolor szat liturgicznych, dzień postny lub post zniesiony.

Kalendarz na rok 2019 korzysta w z ilustracji wziętych z dzieła „Skarb żywota i krwie Iezusa Pana w ofierze Mszy św. złożony” . Był to modlitewnik używany podczas mszy świętej. Autorem tekstu był wileński jezuita Fulgenty Dryjacki, zaś autorem pięknych rycin również jezuita i znakomity rytownik, Aleksander Tarasewicz. Jego ryciny, cykl 39 kompozycji, tworzą prawdziwą a monumentalną opowieść liturgiczną o kolejnych etapach odprawiania sarmackiej Mszy Świętej. Książeczka, dedykowana najstarszemu synowi Sobieskiego, Jakubowi, została wydrukowana w Wilnie w 1682 roku w dwóch wersjach językowych – łacińskiej i polskiej.

"Książka zawiera podstawowe prawdy wiary, modlitwy na różne okazje, kalendarz z wyróżnionymi
wspomnieniami świętych – czyli to, co wiernemu może się przydać w codziennej prywatnej pobożności.
Największą część zajmują jednak trzy sposoby „słuchania” mszy świętej. Dryjacki zaleca, żeby podczas
niej odmawiać różaniec, koronkę albo wspominać kolejne wydarzenia z życia Jezusa. Ta część
podzielona została na 39 rozdziałów według kolejnych czynności liturgicznych, którym odpowiadają
sceny chrystologiczne. Każdy z tych rozdziałów składa się ze strony tekstu i całostronicowej ilustracji
Aleksandra Tarasewicza.

Właśnie ta ilustrowana część sprawia, że książka jest bardzo ciekawym świadectwem ówczesnej kultury
i pobożności potrydenckiej, z drugiej zaś – kultury wiązania tekstu i obrazu oraz rozpowszechniania się
wzorców graficznych w siedemnastowiecznej Europie. Ryciny Tarasewicza zadziwiają złożoną,
wielopoziomową narracją, wyrafinowaną nade wszystko pod względem treściowym, ale także sprawnie
ułożoną w niewymuszone kompozycje.
Każda z nich oparta jest na tym samym schemacie, złożonym z kilku warstw znaczeniowych. Podstawą
kompozycji jest wnętrze kościoła, w którym celebrowana jest msza: centralne miejsce zazwyczaj zajmuje
stojący przy ołtarzu kapłan.

W dekoracji ołtarza głównego wyobrażone zostaje wydarzenie z życia Jezusa, natomiast na dalszych
planach, z boku ryciny, w oknie, prześwicie do nawy bocznej, czy innego pomieszczenia – scena z
Pierwszego Testamentu. W ten sposób tworzą się typologiczne pary scen z obu Testamentów, w których
wydarzenie z życia Jezusa porównane jest z wcześniejszym epizodem biblijnym lub myślą zawartą w
psalmie. Niektóre z tych zestawień zaskakują pomysłowością, gdy twórca wybiera przedstawienia
symboliczne z mało znanych fragmentów Pisma.

Ta bogata warstwa znaczeniowa, której źródłem jest Pismo, została dodatkowo uzupełniona w
niektórych przypadkach przez krótkie teksty, wpisane w przedstawienie, pojawiające się bezpośrednio
na obramieniu ołtarza, na obrazie lub specjalnie do tego celu wprowadzonej banderoli.
Ostatnim stałym elementem kompozycji są pozostałe osoby uczestniczące w liturgii, zajmujące pierwszy
plan. Zwróceni w kierunku ołtarza, zazwyczaj tyłem lub bokiem do odbiorcy, niekiedy trzymający w
rękach modlitewniki. Są wśród zarówno kobiety, jak i mężczyźni, dzieci i dorośli, osoby reprezentujące
różne stany i warstwy społeczne: świeccy, zakonnice i zakonnicy (różnych zgromadzeń), szlachta,
tułacze, wreszcie władcy i hierarchowie kościelni.

Taka kompozycja ma bardzo ważne znaczenie retoryczne: odbiorca bez trudu może połączyć scenę
odtworzoną na rycinie z tym, co dzieje się naprawdę przed jego oczami, przed ołtarzem, w rzeczywistej
przestrzeni kościoła.

Podczas kolejnych etapów liturgii odbiorca ma więc patrzeć na rycinę i mieć przed oczyma scenę z życia
Jezusa – interpretowaną przez wydarzenie typologiczne oraz cytaty biblijne. Po obejrzeniu ryciny i
rozszyfrowaniu ułożonego z tych elementów rebusu może przeczytać krótki komentarz zaczerpnięty z
pisma Ojców Kościoła, głównie św. Augustyna. Zrozumienie tego gęstego przekazu wymaga dobrej
znajomości biblii oraz ikonografii chrześcijańskiej."

Zuzanna Flisowska, Biblijne rebusy podczas Mszy